PHS staat voor Programma Hoogfrequent Spoorvervoer en houdt een intensivering van het spoorvervoer in Nederland in, met als doel spoorboekloos rijden. Daarvoor is het nodig dat het goederenvervoer over spoor anders wordt georganiseerd om ruimte te maken op de lijnen voor personenvervoer. In onze regio heet dit GON: Goederenvervoer Oost Nederland.
Volgens de PHS-plannen van het ministerie van Infrastructuur & Milieu en ProRail zal het aantal goederentreinen over het bestaande spoor Arnhem – Zutphen – Deventer – Almelo – Hengelo – Oldenzaal, en over de aftakking vanaf Eefde langs het Twentekanaal naar Hengelo sterk toenemen, teneinde meer ruimte te creëren op andere sporen voor personenvervoer, extra transito van Nederland naar Duitsland mogelijk te maken en een alternatief te bieden voor de gebrekkige aansluiting van de Betuwelijn op Duitsland.
Ramingen gaan uit van 80 goederentreinen extra per etmaal over ons spoor. Dit gaat niet zonder consequenties voor geluidshinder en trillingen, mogelijke vermindering van het aantal spoorwegovergangen en veiligheidsrisico’s rond vervoer van gevaarlijke stoffen.
Gelukkig komt een geheel nieuwe variant die planmakers eerder niet wilde meenemen als alternatief, steeds meer in beeld: De ‘noordtak’ langs de te realiseern N18, een geheel nieuwe spoorlijn dus van Arnhem naar Hengelo als logisch vervolg op de Betuwlijn. Meer hierover onderaan deze pagina.
Meer goederentreinen door Eefde, Epse/Joppe en Gorssel?
Het Ministerie van Infrastructuur & Milieu en Prorail maken plannen voor het personenvervoer per trein. Dat programma (PHS, Programma Hoogfrequent Spoorvervoer) vraagt om meer personentreinen en voorrang hiervan t.o.v. het goederenvervoer, met name in de Randstad. De goederentreinen worden verbannen naar andere trajecten en naar de avond en nacht. Als gevolg van die plannen zal het goederenvervoer over bestaande sporen in onze regio sterk toenemen. Volgens ramingen zullen ongeveer 80 lange en zware goederentreinen extra over de sporen langs Eefde, Gorssel en Joppe gaan.
Ook het uitbreiden van de Rotterdamse haven met de tweede Maasvlakte heeft nadelige gevolgen voor ons. De goederen die daar aan wal komen moeten het achterland in, naar Duitsland. Dat gaat per schip, maar ook per spoor. Omdat de Betuwelijn vóór de Duitse grens bij Zevenaar overgaat op lokaal spoor met beperke capaciteit, moeten de goederentreinen andere lijnen naar Duitsland zoeken.
Waar gaat het over?
Het idee is, dat er goederentreinen vanaf ongeveer Arnhem door Gelderland en Overijssel via Oldenzaal naar Duitsland moeten. Dat moet over bestaand spoor, zonder de personentreinen te hinderen.
Dat betekent ’s nachts en ’s avonds. En het gaat om 80 treinen (Tachtig Treinen!) per avond/ nacht.
Die goederentreinen gaan over Velp en Dieren, via Zutphen naar Eefde (heet de lijn heel vriendelijk IJssellijn). Vandaar via Gorssel, Joppe en Deventer naar Twente (vanaf Deventer de Twentelijn genaamd), of via Lochem naar Almelo (De Twentekanaallijn).
De overheid is zich aan het warm draaien om de plannen door te drukken. Er worden onderzoekjes gedaan om aan te tonen dat dat allemaal wel kan, zonder de leefbaarheid, veiligheid en gezondheid van de aanwonenden in onze dorpen aan te tasten.
Wat is er aan de hand?
De tachtig goederentreinen gaan dwars door Eefde en Joppe en vlak langs Gorssel. Het gaat om containertreinen en tankwagons met gevaarlijke stoffen. Ze gaan ’s avonds en ’s nachts rijden om goederen van en naar Duitsland te brengen.
De goederentreinen gaan lawaai produceren, en trillingen. Spoorlawaai draagt ver. Velen zullen er last van hebben en ’s nachts wakker worden. Trillingen planten zich voort door de grond. Kopjes rammelen. Je voelt het in je bed. Er kan schade aan gebouwen ontstaan. De vele treinen gaan door frequente sluiting van overwegen de lokale wegverbindingen op slot zetten, omdat alle overwegen om de haverklap dicht zijn. Het risico op ongelukken (door bijv. ontsporingen) neem natuurlijk toe, en de gevolgen ervan zullen dramatisch zijn. Denk aan de brandbare inhoud van de tankwagens, of de giftige gassen.
Het lawaai en de trillingen zijn zonder meer hinderlijk, zeker voor de dichterbij wonenden, en zeker ’s nachts. Ze zijn een sluipend gevaar voor de volksgezondheid. Technische ingrepen om die hinder te voorkomen of te reduceren zijn duur, bederven onze schitterende omgeving, en zijn zelden effectief. De overheid heeft de neiging om regels op te rekken, de technische mogelijkheden rooskleurig af te schilderen en af te zien van objectief wetenschappelijk inzicht, om à la Schiphol méér toe te staan dan wat betamelijk is. In de ogen van de overheid wordt aan eisen van veiligheid en leefbaarheid voldaan, als aan wetten en regels wordt voldaan. Deze wetten en regels worden door diezelfde overheid opgesteld, maar niet of zeer onvoldoende gehandhaafd. De noodzaak van de goederentreinen is niet aangetoond: de capaciteit van de Betuwelijn wordt bij lange na niet benut, de totale hoeveelheid goederenvervoer per spoor (die toch al relatief gering is met 4% van de export) heeft een dalende tendens, wordt voor vervoerders zeer oninteressant als de werkelijke kostprijs in rekening zou worden gebracht. Maar Rotterdams Havenbedrijf, Prorail en het ministerie volharden vooralsnog in hun plannen.
Standpunt van gemeente Lochem
De gemeente Lochem wijst de plannen voor het personenvervoer niet af, maar stelt voorwaarden voor de woon- en leefomstandigheden. Een toename van het goederenvervoer in de gemeente acht zij niet aanvaardbaar. Daarnaast pleit de gemeente Lochem voor het maximaal benutten van de binnenvaart en de Betuweroute. Als aan het verlengde van de Betuwelijn in Duitsland maatregelen worden genomen (zg Dritte Gleiss) zijn andere oplossingen niet nodig. Tevens heeft de gemeente gevraagd om ook de mogelijkheden over water te onderzoeken.
De Twentegemeenten zijn duidelijker in hun afwijzing van de PHS-GON-plannen. Zij zijn tegen het beschikbaar stellen van hun doorgangssporen, en willen hun bevolking niet blootstellen aan deze goederentreinen. Zij willen alléén meedenken, als de leefbaarheid, veiligheid en gezondheid van hun burgers gegarandeerd niet in het geding is.
Wij roepen het gemeentebestuur op duidelijker dan nu het geval is zich tegen het GON uit te spreken. Wij dringen erop aan dat Lochem zich schaart in de rij van Twentegemeenten, en Prorail en het ministerie met een krachtig “nee, tenzij” tot bezinning brengt.
Milieu-effectrapportage
Op 21 mei 2013 is een MER-1e fase gepubliceerd.
De Dorpsraad Gorssel en het RONA (Regionaal Overleg Noordelijke Aftakking – de vereniging waarin dorpsraden en allerlei belangenverenigingen langs het spoor zich hebben aangesloten), hebben de MER bestudeerd en zijn zeer kritisch over de inhoud daarvan en hebben dan ook een zienswijze ingediend. Lees de zienswijze van de Dorpsraad Gorssel op de MER 1e fase van 7 juli 2013.
Zie samenvatting van de kritiek op de MER 1e fase in het nieuwsartikel van 20 juni 2013.
Ook daarna heeft de Dorpsraad Gorssel nog meerdere zienswijzen en bezwaren ingediend.
Eerdere zienswijzen
In maart 2012 zijn door veel burgers en instellingen zienswijzen ingediend tegen de notitie Reikwijdte en Detailniveau die toen aan de orde was. Die zienswijzen zijn grotendeels ongegrond verklaard en die notitie is definitief vastgesteld, de bijbehorende MER 1e fase is van start gegaan ondanks dat GON controversieel is verklaard geweest.
Ook de Dorpsraad heeft een uitgebreide zienswijze ingediend tegen die notitie. Bekijk deze zienswijze
Nieuwe variant: Noordtak langs de N18
Gelukkig voor Gorssel en andere kernen van de gemeente Lochem heeft het Havenbedrijf Rotterdam het initiatief genomen een studie te verrichten naar de mogelijkheden van een nieuwe Noordtak. Dit initiatief is gezamenlijk met de beide provincies opgepakt en heeft geleid tot een quickscan, waaruit blijkt dat een nieuw tracé door de Achterhoek parallel aan de N18 een heel goed alternatief is. Met de uitgangspunten zoals deze ook voor de herroutering zijn gehanteerd blijken de kosten veel lager dan enkele jaren gelden door Movares nog werd aangegeven.
Met de nieuwe prognoses voor het goederenvervoer kan volstaan worden met een enkel spoor. Een nieuw spoor door de Achterhoek biedt ook de mogelijkheid om dit goed in te passen in het landschap en in bewoond gebied.
Meer info: Website van RONA