5. Vijver met Japans bruggetje

Achter Huize Amelte (1915) bevindt zich een prachtige vijver met een Japans bruggetje. In vroegere winters in gebruik als ijsbaan. Op de helft van het oorspronkelijke landgoed van 57 hectare werd vanaf 1970 een grote villawijk gebouwd. Na ca. 200 meter links op de Amelterweg staat huize Woudrust. In de tweede wereldoorlog zat daar o.m. Paul de Groot, leider van de CPN, ondergedoken. Bij een razzia ontsnapte hij. Met zijn vrouw en dochter liep het slechter af.

Let op: het landgoed Amelte is alleen toegankelijk voor wandelaars en niet voor fietsers! (Ingang vanaf de kruising rechts ca. 150 meter en daarna ca. nog 150 meter naar de vijver.)

Water strandt nooit halverwege

leunend naar het licht
verlangen vertakte armen
reikhalzend naar de overkant
de boom is niet bedroefd
om wat onvermijdelijk is
hij laat zijn schaduw achteloos
in het heldere water vallen

een bank aan de oever waakt
over de schilderachtige leegte
een gedachte over verlies
neemt zijn intrek in het
smetteloze blauw. mijn ogen
verpozen, het water ingetogen
alsof het iets van Chopin hoort

over het Japanse bruggetje
loopt een schuchtere herinnering
ze laat pastelkleurige sporen na
in mijn oor blaast ze woorden
als luchtbellen. er waait iets
van hoop aan. het eeuwige
ontwaakt. alles wordt stil

Gino Dekeyzer, Assebroek

Bruggetje

Er bloeit herinnering
aan de winterdag
schaatsen uit het vet
van kou verkleumd
in de late namiddag

Kikkers brengen leven
in het voorjaar
klokjes in dood blad
pril bottend groen
ontwaakt met verse kleuren

Weerschijn van de overkant
in zomerlicht
van rode steen
stille spiegeling
sprookje in de avondlucht

Sloffen door rottend blad
herfstwind waait
vergank’lijkheid
roept om rust
tot het nieuwe begin

En jij
gebogen over het water
opgetrokken in maagdelijk wit
wachtend op kindervoetjes
in verse sneeuw

Joop Hekkelman, Gorssel

Huize Woudrust

Paul de Groot en ‘de beul van Gorssel’
Verzetsman Paul (Saul) de Groot (1899) was leider van de communistische partij Nederland (CPN) en in de Tweede Wereldoorlog een van de meest gezochte Nederlanders. Bovendien was hij joods en hoofdredacteur van het illegale blad ‘De Waarheid’. Met vrouw en dochter zat hij ondergedoken op de vliering van huize Woudrust aan de Amelterweg.

Cees Heil was hoofd van de Zutphense ‘Weerbaarheidsafdeling’ (WA) van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) en lid van de Sicherheitsdienst. Hij arresteerde veel joden in deze streek en werd ‘de beul van Gorssel’ genoemd. Op ‘jodenjacht’ viel hij, samen met een hulpagent, in de nacht van 13 op 14 oktober 1942 het pand binnen. Nog in diezelfde week had hij uitgeroepen: “Het is hier in Gorssel een grotebende, niets dan joden en zwarte handel.”

Paul de Groot wist, blootsvoets en nog in pyjama, door de achterdeur naar het bos te ontsnappen, achtervolgd door een kogelregen. Via een toevallig passerende bevriende motorrijder én enkele geheimzinnige treinritten belandde hij weer in Amsterdam.  Zijn vrouw en dochter werden echter die nacht wel opgepakt en via Westerbork – zoals zovelen – op transport gesteld naar het vernietigingskamp Auschwitz, waar zij snel na aankomst op 3 november 1942 werden omgebracht. Door twee naar buiten het kamp gesmokkelde briefjes, gedateerd 28 oktober, heeft De Groot lang vertwijfeld kunnen denken dat zij nog ongedeerd waren. Zijn hele verdere leven is hij verteerd geweest door verdriet en schuldgevoel.

Weg uit Amsterdam werd ook z’n nieuwe schuilplaats in Lochem in februari 1943 omsingeld, maar weer wist De Groot te ontsnappen. Tot het eind van de bezetting dook hij onder bij een vrouw die in Zwolle een kantoorboekhandel dreef. Na de oorlog trouwden zij. In het proces tegen Cees Heil op 27 oktober 1948 trad hij op als getuige. De uitspraak luidde: de doodstraf. Het vonnis is evenwel niet voltrokken. De Groot stierf in 1986.

Geschat wordt dat er in de oorlog ca. 500 onderduikers in Gorssel waren, waarvan ca. 100 in het dorp zelf. (Bron o.a.: J.W. Stutje, De man die de weg wees. Proefschrift, Amsterdam 2000, en  J. Morriën, De CPN en ‘De geschiedenis van het Koninkrijk’, in: ’70 jaar CPN’, Politiek en Cultuur’, november 1988.

Woudrust

Praten zoals zachte wind streelt
Aan de rand van het bos
Uit verlangen schrijven
Lucht het op
Dat het omarmd voelt
Een gedachte van geborgenheid
Gezien zijn of worden
Roept het bos een naam
Om te verlaten
Op blote voet
Terug naar huis gaanWillemien Mensinga, Groningen