7. V1-lanceerplaats

Dortherdijk Joppe (ca. 100 meter van de kruising met de Joppelaan)Vanaf begin oktober 1944 lag hier een lanceerplaats voor V1’s, Duitse vliegende bommen. Die werden van 16 december 1944 – 16 februari 1945 afgeschoten op de haven van Antwerpen waarom toen hevig werd gevochten. Ook in Harfsen en op de heide bij de Zessprong in Joppe lag een lanceerbaan. Zo in het bos verborgen waren ze erg goed gecamoufleerd. Behalve de betonnen plaat van het richtplatform valt er vandaag weinig meer van de gruwelijke geschiedenis te zien.

Voor een vrij schootsveld werden bomen gekapt. Te hoge bomen werden bij de voet afgezaagd en de top werd met kabels weer aan de voet bevestigd! De startbaan werd zwaar gecamoufleerd met netten en takken. Het verzet had de lanceerlocaties wel aan Engeland doorgegeven, maar ze zijn door de grondige camouflage nooit door de geallieerde vliegtuigen ontdekt en gebombardeerd.In de directe omgeving werden de boerderijen en huizen ontruimd. Deze boden dan huisvesting aan de benodigde 50 tot 60 soldaten. Aan de Dortherweg moesten houten werkplaatsen gebouwd, want daar werden de V1’s in elkaar gezet en gecontroleerd.Op het betonnen richtplatform valt vaag nog de (graden)boog te herkennen. Er werd een  magnetisch kompas gebruikt om de juiste richting te bepalen. Een V1 kon een doel tot op maximaal 420 kilometer treffen.Veel V1’s kwamen na het afschieten in de directe omgeving terecht, bijvoorbeeld omdat de motor afsloeg of als ze uit koers raakten. Dat was bijzonder beangstigend, want aan het geluid konden de omwonenden horen als het verkeerd ging. Het buurdorp Eefde lag in de vliegbaan. Daar kwamen tientallen inwoners om het leven door zulke voortijdig ontplofte V1’s. Vijftien onontplofte bommen zijn, nog in 1980, ontmanteld.

“Gorssel verlost van vliegende bommen.
Op aanwijzing van de dorpsbewoners zijn vijftien V-1’s gelokaliseerd. De onontplofte vliegende bommen zullen een voor een door de mijnopruimingsdienst onschadelijk worden gemaakt. Tegen het einde van de oorlog bevonden zich drie lanceerplaatsen op het grondgebied van Gorssel. Vaak ging er iets mis, zodat de vliegende bommen al direct na de lancering naar beneden kwamen. Veel dorpsbewoners wisten zich op een voorlichtingsbijeenkomst die in Gorssel werd gehouden nog precies te herinneren op welke plek ze terechtkwamen. Inmiddels is in een tuin van een boerderij begonnen met het opgraven van de eerste V1, die volgens de metingen nog geheel intact zou zijn. In verband daarmee zijn vier gezinnen geëvacueerd en tijdelijk ondergebracht in een opvangcentrum. Daarna komt een V1 aan de beurt, waarvan het staartstuk boven de grond uitsteekt. In totaal zullen zeventig gezinnen fasegewijs uit hun huizen moeten, voordat alle bommen onschadelijk zijn gemaakt.” (De Waarheid, 23 april 1980)

Film V1 (1.23 min.)

Over de V1

De V1 was een gerobotiseerd vliegtuigje zonder piloot, van ca. 8 meter, met een straalmotor en een lading van 830 kilo. De startbaan had een lengte van 46 meter en bij het verlaten daarvan bedroeg de snelheid al zo’n 250 km per uur die opliep tot 600 km per uur. Het wapentuig was, kortom, toen z’n tijd ver vooruit, maar niet erg betrouwbaar.De Duitsers schoten de V1’s op Engeland, met name op Londen. De lanceerplaatsen aan de Kanaalkust werden, snel na de invasie, op 5 september 1944 ontmanteld. Ook in het westen van ons land werd vanaf bijna twintig plekken op Engeland geschoten. In december 1944 begon, als ondersteuning van het Ardennenoffensief gericht op Antwerpen, de beschieting op de toen al bevrijde stad. Oost-Nederland verschafte de bezetter veel bos en een gemakkelijke aanvoer per trein uit Duitsland, waarbij de kwetsbare bruggen bij Zutphen en Deventer vermeden bleven.Vanuit het oosten van Nederland, in de omgeving van Deventer, zijn ongeveer 3.500 V1’s gelanceerd. 211 V1’s daarvan en daarenboven ook nog de geavanceerde V2’s (met 3 keer de geluidssnelheid) hebben het havengebied en Antwerpen bereikt. Vele doelen werden ‘overschoten’. Op Antwerpen en haven kwamen totaal 2.448 V1’s terecht, met als gevolg ca. 4.000 slachtoffers en een immense schade. De meer dan 12.000 V1’s werden door dwangarbeiders gefabriceerd, zoals in het concentratiekamp Mittelbau-Dora. Het veelvuldig mislukken van de lanceringen was ook het gevolg van hun sabotage. De ontwikkelaar van de V2, Wernher von Braun, die daarom als oorlogsmisdadiger mag worden beschouwd, zou later aan de basis staan van het Amerikaanse ruimtevaartprogramma.