14. Tolhuisjes

Over ca. 200 meter komt u langs het Gorsselse tolhuisje. De bezitter van landgoed Huize Dorth bij Bathmen wilde in 1854 een grindweg naar Gorssel om hout naar de IJssel en graan naar de molens te transporteren. Voor het terugverdienen van z’n investering en het wegonderhoud werd op drie plekken tol geheven. De tolgaarder kreeg loon én oliegeld voor de lantaarn. De huidige Joppelaan, ooit dus de oprijlaan van Huize Dorth, heette een tijdlang Stationslaan na de komst van het spoorstation in Joppe.

De grond langs de weg bleef nog lang bezit van Huize Dorth. Het kleine tolhuis, een gemeentelijk monument, werd in 1915 vergroot, zoals vervolgens nog een keer in 2011 gebeurde. De ‘tollen’ aan de Stationslaan werden 1 januari 1921 officieel afgeschaft.

Het derde tolhuis aan de weg naar Huize Dorth lag bij de binnenkomst van Bathmen. De tarieven in Gorssel zullen wel ongeveer hetzelfde geweest zijn. We noteren in het jaar 1854 uit het ‘Tarief van Tolregten’ bijvoorbeeld: elk los paard 5 cent, een kalf, schaap of varken 1,5 cent, een mallejan met hout 15 cent, een paard gespannen voor een diligence of postwagen, die ook diende ook voor personenvervoer, 10 cent, een bok, geit of hond gespannen voor een wagen op twee wielen 1,5 cent. Gaande naar de weekmarkten in Deventer en Zutphen betaalde men halve tol voor graan, boter en andere ‘veldvrachten’. Altijd vrijgesteld waren de koning, prinsen en prinsessen, zij die in dienst waren van de koning en van het rijk, paarden van de marechaussees, mestkarren en de karren waarmee het graan naar de molens werd gebracht.

Kan niet missen

De beuken langs de laan
geen oog heb ik er voor
ben vroeg van huis gegaan.

Er zou een tolhuis staan…
is dit het juiste spoor
hoe ver nog hier vandaan?

Ha Gorssel! Ik trap door
en fiets er tegenaan
hoef niet op zoek naar MORE.

Bennie Sieverink, Hengelo (O)